Cursus composteren, dag 3 - Transition Town Nijmegen

Op deze 3e lesdag troffen we het met het weer: het was droog en het vroor net dit weekend niet.
We bekeken allereerst de composthopen. Het was weer overduidelijk dat de hoop, die was opgebouwd met fijngeknipt groen, veel meer geslonken was dan de andere die was opgebouwd met grover materiaal.
Philip verzekerde ons echter dat uiteindelijk de grover opgebouwde hoop slechts 1 a 1,5e maand later vercomposteerd zou zijn. Niet eens zo’n groot verschil dus.
We zien uit naar het moment dat we de zwarte aarde er aan de onderkant uit kunnen scheppen.
Dat duurt dus 6 tot 7 maanden vanaf het moment van bouwen van de composthoop.

Na het bouwen moet je er eigenlijk helemaal vanaf blijven. Hooguit voeg je compostwormen toe. Philip had compostwormen meegenomen van zijn eigen hoop; zij mogen verder eten aan onze hopen. We bouwden nog een 3e grote hoop tussen de 1e en de 2e. Deze bestaat uit mest/stro en vooral takken.

Daarna naar binnen en er viel weer veel te leren.

Composteren: dat gaat in principe vanzelf: bacterien en schimmels zetten onder invloed van lucht en vocht plantenmateriaal om. In een composthoop help je dit proces te versnellen.

Koud vs warm composteren:
Onze composthopen zijn begonnen met een warm composteringsproces dankzij de toevoeging van mest en stro. Voordeel: het wordt binnenin 10 tot 12 dagen zo heet dat daar aanwezige ongewenste zaden niet tot ontkiemen komen. Nadeel (volgens Anja, die een permacultuur opleiding volgt): dat er daardoor ook goede processen gestopt worden.

Na de warme compostering volgt een koude compostering.

Je kan ook composteren zonder mest en stro: gooi er dan alleen groen op en takjes, en wissel deze 2 lagen af: takjes- groen-takjes etc. NB: geen gras of bladeren (beide verstikken de hoop, er komt geen zuurstof meer bij) , geen sinaasappelschillen(vanwege de olie die er in zit: schimmeldodend), geen bananen (ook hier zit een sterk desinfecterende stof in de schil)

Beide manieren van composteren hebben baat bij compostwormen: zij versnellen het proces. Een koude composthoop is 2 maanden later gereed dan een warme. Heb je geen wormen, ga dan naar een volkstuincomplex en vraag of je er en paar mag “kopen”: ze zitten pal onder de top, als je het in maart/april vraagt. Bij koud weer zoeken ze de warmte op en zitten ze beneden.

Uiteindelijk krijg je mooie “aarde” terug: de wormen eten alles op en scheiden het uit als organische stof: een complex mengsel van koolstofhoudende verbindingen, dat voor 58% uit organische koolstof bestaat. Dat is wat planten nodig hebben om goed te groeien. Als de bodem in orde is, hoef je niets meer bij te mesten.

Urine bevat nuttige stoffen; stikstof, Kalium, Fosfor, ureum, ijze, sporenelementen. Je kan het gewon toevoegen aan de composthoop. Misschien niet doen als iemand medicijnen gebruikt.

Gisting of fermentatie: dit is een andere manier van omzetten van tuinafval: nu mag er geen lucht bij. De zuurstof uit het plantmateriaal wordt gebruikt. Een bokashibak moet goed zijn afgesloten, anders krijg je schimmels. Meer over deze methode: heidevlinder of te koop in webwinkel

Wormenbak: als je er goed voor zorgt, heb je in een mum van tijd enorm veel wormen. Dat is gelijk ook een probleem: je moet voor ze zorgen! Ze moeten te eten hebben, ze moeten het niet te warm hebben en niet te koud. Ook niet te nat. (Dat geldt allemaal niet voor de bokashi bak: die mag gerust bevriezen)

De compost gebruiken: pas op bij kiemplantjes: de compost is te rijk aan voedingsstoffen. Beter is het de klare compost apart te leggen, de regen erop in te laten werken en hem later te gebruiken. Meng hem dan met grond in verhouding 1:1.

Plantengroei:
wat hebben planten nodig? Kwaliteit en hoeveelheid zijn belangrijk wb de volgende 4 factoren:
– grond
– vocht
– temperatuur
– licht

En sommigen gaan nog verder:
– maanstand: bd zaaikalender
– zonstand: siderische zon en maankalender: zie interview Hans Bruinsma hierover (pdf); een voorbeeld van een maandkalender. Je kan deze maandelijks toegestuurd krijgen als je donateur wordt a 17,50 per jaar, zag ik.
Philip vertelde wat meer over hun filosofie: dat kassen eigenlijk onnatuurlijk zijn: de mens zorgt met een kas op een kunstmatige manier voor de factoren: vocht, temperatuur en licht. Maar de aarde wil rust in deze periode. Het resultaat is altijd minder dan van de koude grond.

We eindigden met permacultuur: in de winter laat je de aarde met rust. Winterpostelein en veldsla kunnen er goed groeien. Pas op dat je de blaadjes niet aanraakt. Zorg voor een goede opbouw met een beplanting in lagen. Dat voorkomt het bevriezen van dit soort kleine plantjes. Ook stro helpt tegen bevriezen.

Waarschuwing Philip: veel tuiniers beginnen enthousiast een permacultuur project maar verzanden in moestuinieren. Vooral doordat ze dit belangrijke apsect van de opbouw in lagen vergeten.

In de winter is er minder te eten uit een tuin, je zou tevoren je groentes moeten inmaken, drogen of vorstvrij bewaren in een bak met zand.

Eigenlijk is het proces van zuurdesem ook een composteringsproces! Voor de liefhebbers: recepten van Elly.(plaatjes: zelf opslaan op je computer)
Ik ben er mee aan het experimenteren in de broodbakmachine: zuurdesem in boordbakmachine (tekst)

Links Philip:
Over composteren:
http://huis-en-tuin.infonu.nl/tuin/40287-je-eigen-compost-maken.html
http://www.fan.tv/tuin/toontext.asp?id=17475

http://eencomposthoopmaken.blogspot.com/

http://tuinadvies.be/composteren_4_17.htm

http://home.deds.nl/~yoli/site/compostdir/3.html

Compostbak en draadbak: http://www.bloggen.be/Compostmeester/archief.php?ID=35

Over paddestoelenteelt en compost: http://www.hetkleineloo.nl/in_008.cfm?art_id=396

Forum over zelf compost maken met mest: http://www.bokt.nl/forums/viewtopic.php?f=13&t=1057910

Wormenbak: http://permacultuurnederland.org/permacultuurtk/wormenbak.pdf

Tot zover de links van Philip.

Ik vond er ook nog een paar: