Versterkt broeikaseffect Het ‘broeikaseffect’ is niets nieuws. Zonder dit effect zou het op aarde gemiddeld 19 graden vriezen. Broeikasgassen zorgen er simpelweg voor dat het door de aarde weerkaatste zonlicht in de atmosfeer als warmte wordt opgeslagen. Maar de mens heeft het broeikaseffect versterkt. We stoten veel ‘koolstofdioxide’ (CO2), ‘methaan’ (CH4), ‘stikstofdioxide’ (NO2) en andere gassen uit. De grootste veroorzaker is de verbranding van fossiele energiebronnen (aardolie, aardgas, steenkool). Ook industriële landbouw zorgt voor veel uitstoot, met name de veeteelt. We stoten niet alleen meer broeikasgassen uit, maar verminderen tegelijkertijd de capaciteit van de aarde om meer CO2 op te slaan. Bossen en moerassen zijn natuurlijke ‘CO2-batterijen’. Door de uitbreiding van landbouwgrond neemt het wereldwijde aandeel van bossen en moerassen echter af. Bovendien kan uitgeputte landbouwgrond minder CO2 opnemen dan een gezonde natuurlijke bodem.
Een aantal getallen op een rij Van de 49 gigaton broeikasgassen die in 2004 werden uitgestoten kwam 27,7 gigaton door de verbranding van fossiele brandstoffen. 6,5 gigaton werd veroorzaakt door de landbouw en 8,5 gigaton door ontbossing.
– Rond 1750 was het CO2-gehalte in de atmosfeer ongeveer 275 ‘dpm’ (deeltjes per miljoen). Inmiddels is dit gestegen tot boven de 380 dpm. Hieronder is de toename in de uitstoot van CO2, methaan en NO2 te zien tot het jaar 2005 (IPCC Fourth Assessment Report):
– Sinds 1750 is de temperatuur wereldwijd met gemiddeld 0,8 graden Celcius gestegen. Wetenschappers hebben ontdekt dat mensen een groot aandeel hebben in de temperatuursstijging.
– Kijk hiervoor eens naar een fragment uit de film ‘The truth about climate change’ van David Attenborough: http://www.youtube.com/watch?v=S9ob9WdbXx0
– Een verdere stijging tot 1,4 graden Celcius lijkt reeds onvermijdelijk, doordat het ongeveer 30 jaar duurt voordat de effecten van de uitstoot zich manifesteren. Dit komt doordat de enorme oceanen er langer overdoen om de temperatuurstijging in de atmosfeer te absorberen.
– Op een recentelijk klimaatcongres was de wetenschappelijke consensus dat de temperatuurstijging beter beneden 2 graden Celcius kan blijven.
– Daarvoor moet het CO2-gehalte in de atmosfeer onder de 450 dpm blijven. Momenteel stijgt het CO2-gehalte met 2 á 3 ‘dpm’ per jaar. Lees voor meer informatie het artikel ‘Klimaatwetenschappers luiden de noodklok’ (Paul Luttikhuis, Buitenland/NRC Handelsblad, 13 maart).
– Om onder de grens van 450 dpm te blijven, moeten de broeikas-emissies tegen 2050 met 50% zijn teruggedrongen, aldus het IPCC (International Panel of Climate Change).
Een aantal gevolgen De gevolgen van klimaatverandering zijn nog moeilijker te voorspellen dan die van Peak Oil. Klimaatverandering kan leiden tot verlies van bio-diversiteit, omdat veel planten en dieren zich niet tijdig kunnen aanpassen aan de snelle verschuiving van klimaatzones. Belangrijker nog zijn de risico’s voor landbouw en voedselvoorziening; meer stormen, uitdroging van hete gebieden én mislukte oogsten doordat landbouwgewassen zich niet tijdig kunnen aanpassen.
Natuurlijke terugkoppeling Het gevaar ligt in de snelheid van de verandering. Voorbij een bepaald punt treedt ‘natuurlijke terugkoppeling’ in werking; deze terugkoppeling betekent dat bij hogere temperaturen nog meer broeikasgas vrijkomt. Bij het smelten van ijs en permafrost komt bijvoorbeeld veel extra methaangas vrij. Het verdwijnen van biomassa als gevolg van droogte, vermindert het vermogen van de aarde om weer CO2 op te nemen. In de oceanen slaat plankton veel CO2 op. Opname van CO2 door zeewater kan de bovenste oceaanlaag echter verzuren. Bovendien stijgt de temperatuur van het zeewater. Beide oorzaken kunnen veel plankton doden. Tot slot kan methaangas loskomen uit ijskristallen op de oceaanbodem. Bekijk voor uitleg over deze natuurlijke terugkoppeling eens het volgende animatiefilmpje http://www.youtube.com/watch?v=5T_3WJPYY9g
Mark Lynas: Zes graden Mark Lynas beschrijft in zijn boek ‘six degrees’ de gevolgen van de opwarming van de aarde met respectievelijk 1, 2, 3, 4, 5 en 6 graden Celsius. Al bij 1 graad teisteren extreme droogtes de ‘graanschuur’ van Noord-Amerika en verschijnen tropische orkanen in de Middellandse Zee. Voorbij de 2 graden wordt de opwarming onomkeerbaar. Bij 3 graden verbrandt het Amazonegebied. Daarna barst methaangas los uit de Siberische permafrost en later uit de diepzee. Bij 6 graden betreden we de hel. Lynas vergelijkt die met de periode uit de aardse geschiedenis die het ‘Perm’ heet: “Nooit kwam de planeet zo dichtbij het punt, waarop zij haar wonderbaarlijke biosfeer helemaal kwijt kon raken, om te eindigen als een dood, godverlaten rotsblok in de ruimte”. Wanneer we doorgaan met in het huidige tempo CO2 uitstoten, betreden we die hel aan het einde van de 21e eeuw.
Peak Oil en klimaatverandering: een tweeling Peak Oil en klimaatverandering moeten samen bezien worden. Klimaatverandering bestrijden zonder de energiecrisis mee te nemen, suggereert dat we met energie-intensieve technieken (zoals de opslag van CO2 onder de grond of het gebruik van kernenergie) verdere klimaatverandering kunnen afwenden. Peak Oil aanpakken zonder de klimaatcrisis te overzien, kan leiden tot de verbranding van nog meer vervuilende bronnen (steenkool, teerzanden) én tot massale ontbossing voor bio-diesel plantages. De twee crises tezamen zijn een enorme uitdaging, namelijk het afkicken van fossiele energie!
Klimaatneutraal Nijmegen De gemeente Nijmegen heeft een ambitieus klimaatplan. Ze wil in 2032 al klimaatneutraal zijn; niet meer CO2 uitstoten dan dat de regionale natuur weer opneemt. Transition Town Nijmegen ondersteunt deze visie natuurlijk. Er is veel werk aan de winkel: niet alleen duurzame energie en energiebesparing, maar ook het verhogen van de natuurlijke bio-massa en bodemvruchtbaarheid om CO2 weer uit de atmosfeer op te nemen.
Meer weten?
http://transitiontowns.nl/waarom-transitie/klimaat-crisis
‘Klimaatwetenschappers luiden de noodklok’ (Paul Luttikhuis, Buitenland/NRC Handelsblad, 13 maart). Kijk op http://www.nrc.nl of voor een verkorte versie op
Nu in het nederlands vertaald, alle argumenten van de klimaatsceptici, en het antwoord van de wetenschap daar op.
http://www.skepticalscience.com/translation.php?lang=15 (2011)
International Panel on Climate Change http://www.ipcc.ch
The Stern Review http://news.bbc.co.uk/1/shared/bsp/hi/pdfs/30_10_06_exec_sum.pdf
Boeken over klimaatverandering https://transitiontownnijmegen.nl/tnij/informatie/boeken/klimaatverandering
Films over klimaatverandering https://transitiontownnijmegen.nl/tnij/informatie/films/klimaatverandering